Tijdens het congres Zorgtransformatie bij de start van de beurs Zorg & ICT op 17 april jongstleden presenteerde het programmateam Diagnose Transformatie zijn resultaten en het boek Diagnose Transformatie. In een twee jaar durend programma zijn de fasen van verandering in zorgorganisaties ontrafeld. Een toolkit met modellen en methoden geeft organisaties handvatten om hun eigen positie te bepalen, veranderdoelen te stellen en daar ook echt werk van te maken.

Het boek Diagnose Transformatie is het resultaat van het vierde Diagnose Programma, dat geïnitieerd is door BeBright. “De toolkit is de praktische vertaling van de eerste drie delen van het boek”, vertelt Monique Philippens. Zij schreef het boek samen met Philip Idenburg. Daar gingen vele inhoudelijke sessies, literatuuronderzoek, interviews en uitgebreide research naar succesvolle transformaties in de praktijk aan vooraf. Daarbij waren meer dan honderd mensen uit zorg en welzijn betrokken. Promedico, de Noaber Foundation, KPN, PinkRoccade Healthcare en BeBright ondersteunden het programma als strategische partners.

Transformatie Twister

In het eerste deel van het boek zetten Idenburg en Philippens de sociaal-maatschappelijke en technologische trends op een rij die veranderingen in de zorg onvermijdelijk maken. In deel twee schetsen zij een toekomstvisie, om vervolgens in deel drie uit te werken hoe de transformatie vorm kan krijgen. Philippens: “Dat doen we aan de hand van de Transformatie Twister. Die kent vier fasen: doorzoeken, doorzien, doorzetten en doorleven. Ook zijn er zeven thema’s die telkens weer als een rode draad terugkomen: visie en ambitie, leiderschap, cultuur, samenwerking, bedrijfsinrichting, innovatie en businessmodellen. In de toolkit geven we per fase en thema praktische modellen, denkrichtingen en handreikingen die behulpzaam kunnen zijn bij het vormgeven van verandering in de eigen organisatie. Dat illustreren we met voorbeelden uit transformatiecases bij onder meer ziekenhuis Bernhoven, GGZ-instelling Vincent van Gogh en Siza, een organisatie die ondersteuning biedt aan mensen met een chronische ziekte of beperking.”

De fasen van verandering

“In de doorzoekfase ontstaat bij een enkeling of een groepje het bewustzijn dat een andere toekomst nodig is”, legt Philippens uit. Zij ontwikkelen scenario’s voor een nieuwe toekomst. In de doorzienfase haken meer mensen aan. Een transformatiecoalitie wordt gevormd en de visie wordt bepaald. “Vervolgens kijken zij welke lopende activiteiten binnen de nieuwe visie passen en versterkt kunnen worden en waar bijsturing nodig is. Dat gaat vaak over het scheppen van randvoorwaarden: een overgangsfinanciering, innovatiecapaciteit of – zoals bij Siza het geval was – het stoppen van een kwaliteitssysteem dat niet bijdraagt aan betere zorg.”

“In de doorzetfase worden succesvolle ontwikkelingen en initiatieven versneld”, vervolgt Philippens, “zodat de verandering werkelijkheid kan worden. Daarnaast worden in deze fase vaak de organisatie-inrichting, processen, stuurinformatie en het beloningsbeleid veranderd. Of er worden nieuwe financieringsafspraken gemaakt voor de toekomst. In de doorleeffase tot slot, gaat na de eerste groep innovators ook de rest van de organisatie mee in de nieuwe werkwijze, die al doende verder wordt geoptimaliseerd.”

Scenarioplanning

Inspiratie

De toolkit biedt handvatten voor iedere fase. “Denk aan een methode voor scenarioplanning in de doorzoekfase of een tool om in kaart te brengen of je in het transformatieteam de juiste combinatie van mensen hebt om verandering in gang te zetten in de doorzienfase. Bij iedere methode staat een uitleg, een voorbeeld en een verwijzing naar meer informatie.”
Philippens wil met het boek Diagnose Transformatie vooral mensen inspireren. “Iedere organisatie heeft uiteindelijk zijn eigen unieke transformatiereis. Ik hoop dat ons boek organisaties en professionals helpt om de volgende stap te zetten in hun transformatie naar toekomstbestendige zorg.”

Aan de slag met de toolkit? Bestel hier het boek Diagnose Transformatie.